Word Origins | Cep, Paket, Poşet, Soket

Mavi Boncuk | See also: Word Origin | Çıkın, Bohça, Yük, Torba, Koli, Paket, Poşet, Bagaj ,Kutu, Bavul Link

Cep: pocket [1], pouch[2] EN pochette[3] FR i. (Ar. ceyb “yaka, yaka açıklığı”ndan) [Şemseddin Sâmi’ye göre, Araplar’ın yaka açığının göğse gelen kısmını kese gibi kullanmaları kelimeye Türkçe’deki anlamını kazandırmıştır]

1. Üstte taşınması istenen öte beriyi koymak için elbisenin üzerine veya iç kısmına dikilen kese biçimindeki ilâve: Cebimdeki birkaç kâğıdın arasında bu şiiri ne kadar güç buldum, bilemezsiniz (Yusuf Z. Ortaç).

2. Trafikte araçların mecbûrî durumlarda durabilmesine imkân sağlamak için şehirler arası yolların kenarlarına yapılan taşıt yanaşma yeri.

Cep defteri (takvimi): Cepte taşınan not defteri (takvim). Cep harçlığı: Ufak tefek günlük ihtiyâcı karşılamakta kullanılan para. Cep kitabı: Genellikle cepte taşınabilecek boyutta küçük kitap. Cep radyosu: Cepte taşınabilecek kadar küçük radyo. Cep saati: Cepte taşınan saat. Cep sözlüğü: Cepte taşınabilen ve günlük ihtiyaçları karşılayan küçük sözlük. Cep takvimi: Cepte taşınabilen ve bâzı notlar için de kullanılan defter biçiminde takvim. Cep telefonu: Kişinin yanında taşıyabildiği kablosuz telefon. Cep zırhlısı: Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra savaş gemilerinin ağırlığının sınırlandırılması üzerine Almanlar tarafından yapılan, ağırlığı on bin tonu geçmeyen savaş gemisi. Cebi delik: mec. Parasız, züğürt: Seyrânî’nin cebi delik / Her ne koysan döker saçar (Seyrânî – Ş.A.D.). Altımızdaki bakkal, “Bu iş yakalıkla, kravatla olmaz. Cebi delik olduktan kelli” diye lâf atar (Fahri Celâl). Cebi para görmek: Para kazanmaya başlamak. Cebinden (Cepten): Kendi kesesinden, kendi malından. (Birini) Cebinden çıkarmak: Ondan çok üstün olmak: Bakar aynaya tarar / Sarı sarı saçını /Yâr cebinden çıkarır / Kızların birkaçını (Türkü – Ş.A.D.). Ben seni cebimden çıkarırım… Sen ne bilirsin! (Burhan Felek). Cebine atmak (indirmek):

1. Hakkı olmadığı halde almak, kendine mal etmek.

2. Bir parayı, bir şeyi büyük bir istekle almak, cebine koymak: Bedevînin bunları yan yana yere dizmesi bitince avuçlayıp cebine attı ve feneri çenesiyle işâret etti (Refik H. Karay). Cebini doldurmak: Fırsattan faydalanıp çok para kazanmak. Ceb-i hümâyun: Ceyb-i hümâyun.

Ceyb: (ﺟﻴﺐ) i. (Ar. ceyb)

1. Yaka: Mestâne na’rasın işitip bülbülün seher / Fi’l-hâl bu kıvâm ile çâk etti gonca ceybin (Mesîhî).

2. Cep: Zemîne bâd-ı havâdan çok akçe düştü yine / Pür etti dâmen-i sahrâyı doldu ceyb-i cibâl (Bâkî). Sehâb-ı keffi kim bir feyz bahş etmişti deryâya / Onun âsârıdır ceyb-i sadefte gevher-i yektâ (Nedim).

3. mat. Sinüs.

Ceyb-i hümâyun: Osmanlı pâdişahlarının kendilerine âit parası ve hazînesi, kîse-i hümâyun. Ceyb-i hümâyun dâiresi: Pâdişahların şahsî hesapları ile uğraşan dâire: O günkü ceyb-i hümâyun dâiresine, Yıldız Câmii’nin karşısındaki selâmlık seyredilen açık seddin arkasından gidilirdi (Hâlide E. Adıvar). Ceyb-i murâkabeye (tefekküre) dalmak (varmak …): tasavvuf. (Bilhassa dervişler için) Başını öne, yakasının üzerine eğerek kendi iç âlemine dalmak. Ceyb-i tamam: Kosinüs.

● Ceybî (ﺟﻴﺒﻰ) sıf. (nispet eki -і ile) Sinüsle ilgili.

Paket:  i. (Fr. paquet) [Hollanda dilinden]

1. Bir veya bir çok şeyin kâğıda sarılıp bağlanmasından meydana gelen, elle taşınabilir nesne: Arkasında kucağı paketlerle dolu hizmetçi kızla içeri giriyorlar (Yusuf Z. Ortaç). Nûran bir elinde birkaç paketle (…) içeriye girmişti (Ahmet H. Tanpınar).

2. Yiyecek, ilâç vb. nesnelerin satılmak üzere ambalajlanmış, kâğıt veya karton kutu içindeki belli miktarları: “Bir paket çay.” “İki paket makarna.” “Üç paket irmik.” İki paket cigara bana mısın demedi (Orhan V. Kanık).

3. kısa. Sigara paketi: Nedense kibritle paketi / Paketle kibriti / Bir araya getiremedi… Elin ateşine yanmaktan / Yanmamak iyi dedi (Ârif N. Asya – Ö.T.S.).

4. Kelime son zamanlarda siyâsî veya iktisâdî teklifler ve tedbirler bütünü mânâsında kullanılmaktadır: “Ekonomik paket.” “Zam paketi.” “Tedbirler paketi.” “Vergi paketi.”

 Paket etmek: Kâğıtla sarıp paket hâline getirmek. Paket postahânesi: Yalnızca hazırlanmış paketleri adreslerine gönderme işini yapan postahâne. Paket program: Gerektiğinde yayımlanmak üzere daha önce banda alınıp hazırlanmış radyo veya Tv. programı. Paket tur: Seyahat amacıyle bir veya birden fazla yere düzenlenen, ulaşım, konaklama vb. ihtiyaçları kapsayan tur.

Poşet: i. (Fr. pochette) Kâğıt veya plastikten küçük torba.

Poşet çay : birl. i. Küçük torbalar içine konulmuş tek kullanımlık çay, sallama çay.

Soket: socket[4] FR i. (Fr. socquette < İng. < Lat.) Kısa çorap, şoset.

Soket: socket[4]i. (İng. socket) Bir elektrik kablosunun ucunu oluşturan ve onu yapının herhangi bir kısmına dayandıran parça.

[1] pocket (n.) mid-14c., pokete, "small bag or pouch, small sack," from Anglo-French pokete (13c.), diminutive of Old North French poque "bag" (Old French pouche), from a Germanic source akin to Frankish *pokka "bag," from Proto-Germanic *puk- (see poke (n.1)).

The narrower meaning "small bag worn on the person, especially one sewn into a garment" is from early 15c. The sense of "one of the small bags or nets at the corners and sides of some billiards tables" is from 1754. The mining sense of "cavity in the ground filled with ore" is attested from 1850; the military sense of "area held by troops almost surrounded by the enemy" is from 1918; the general sense of "small area different than its surroundings" (1926) apparently was extended from the military use.

Figuratively, "one's money" (conceived as being kept in a pocket), from 1717; hence to be out of pocket "expend or lose money" (1690s); Pope Pokett (late 15c.) was figurative of the greedy and corrupt Church.

pocket (v.) 1580s, "to place in a pocket or one's pocket" (often with implications of dishonesty, "to appropriate to one's self or for one's own use"), from pocket (n.). From the earliest use often figurative. Meaning "to form pockets" is from c. 1600. Related: Pocketed; pocketing.

pocket (adj.) 1610s, "of or pertaining to or meant for a pocket," from pocket (n.). Pocket-money "money for occasional or trivial purposes" is attested from 1630s; pocket-handkerchief is from 1640s. Often merely implying a small-sized version of something (for example of of warships, from 1930; also compare Pocket Venus "beautiful, small woman," attested from 1808). Pocket veto attested from 1842, American English.

The "pocket veto" can operate only in the case of bills sent to the President within ten days of Congressional adjournment. If he retain such a bill (figuratively, in his pocket) neither giving it his sanction by signing it, nor withholding his sanction in returning it to Congress, the bill is defeated. The President is not bound to give reasons for defeating a bill by a pocket veto which he has not had at least ten days to consider. In a regular veto he is bound to give such reasons. [James Albert Woodburn, "The American Republic and its Government," Putnam's, 1903]

In English history a pocket borough (by 1798) was one whose parliamentary representation was under the control of one person or family.

BRAMBER, Sussex. This is one of the burgage-tenure or nomination boroughs. The place altogether consists only of twenty-two miserable thatched cottages, and is composed of two intersections of a street, the upper and middle parts of which constitute another pocket borough, called Steyning, which we shall notice in the second class, as belonging to the Duke of Norfolk. ["A Key to the House of Commons," London, 1820]

poke (n.1)"small sack," early 13c., probably from a merger of Old English pohha (Northumbrian poha, pocca) "bag, pocket" and Old Norse poki "bag, pouch, pocket," influenced by Old North French poque (12c., Old French poche) "purse, poke, purse-net," which is probably from Germanic. All of them probably are from Proto-Germanic *puk- (source also of Middle Dutch poke, dialectal German Pfoch), from PIE root *beu-, an imitative root associated with words for "to swell" (see bull (n.2)). Compare pocket.

Wan man ʒevit þe a pig, opin þe powch. [The Proverbs of Hendyng, early 14c.]

pickpocket (n.) also pick-pocket, "one who steals from the pockets of others," 1590s, from pick (v.) + pocket (n.). Earlier was pick-purse (late 14c.). As a verb from 1670s.

[2] pouch (n.) early 14c. (late 12c. as a surname), pouche, "bag worn on one's person for carrying things," especially (late 14c.) "small bag in which money is carried," from Anglo-French puche, Old North French pouche (13c.), Old French poche "purse, poke," all from a Germanic source (compare Old English pocca "bag;" see poke (n.1)). Extended to sac-like cavities in animal bodies from c. 1400.

pouch (v.) 1560s, "put in a pouch;" 1670s, "to form a pouch, swell or protrude," from pouch (n.).

[3] pochette \pɔ.ʃɛt\ féminin Petite poche, petit sac, petite enveloppe.

Enveloppe de papier, de plastique ou de carton servant d’emballage.
Le cadeau ou objet publicitaire de faible valeur est largement utilisé en de nombreuses occasions.
(Pêche) Petit filet de pêche.
Tendre une pochette.
Mouchoir destiné à être mis dans une petite poche.
(Musique) Petit violon, autrement appelé poche, de 20 à 30 cm de long utilisé par les professeurs de danse au XVIIIe siècle.
Jouer de la pochette.
Diminutif de poche ; norm. pouquette.  Dérivé de poche, avec le suffixe -ette.
Anglais  pouch | Espagnol bolsa| Italien  marsupio | Allemand beutel| Portugais  bolsa | Basque  pouch | Corse sacchetto

[4] socket (n.) c. 1300, "spearhead" (originally one shaped like a plowshare), from Anglo-French soket "spearhead, plowshare" (mid-13c.), diminutive of Old French soc "plowshare," from Vulgar Latin *soccus, perhaps from a Gaulish source, from Celtic *sukko- (source also of Welsh swch "plowshare," Middle Irish soc "plowshare"), properly "hog's snout," from PIE *su- "pig" (source also of Latin sus "swine;" see sow (n.) "female pig").

Meaning "hollow part or piece for receiving and holding something" first recorded early 15c.; anatomical sense is from c. 1600; domestic electrical sense first recorded 1885. Socket wrench is attested from 1837. The verb is 1530s, from the noun. Related: Socketed; socketing.