Word Origin | Yakamoz, Koterize

Mavi Boncuk |

Yakamoz:  sea sparkle[1]  EN, Technical noctiluca, phosphorescence, phosphorescence in the sea. 

phosphorescence in the sea due to bioluminescent dinoflagellates

the reflection of moonlight or other lights on water

[ Ahmed Vefik Paşa, Lehce-ı Osmani, 1876]; [ Mehmed Bahaeddin (Toven), Yeni Türkçe Lugat, 1924]

yakamoz: Denizde görülen ateş paresi gibi balık izlerinden şule.

fromGR diakamós διακαμός deniz yüzeyinde ışıltı,  diakéō διακαίω (içinden) tutuşmak, parıldamak ; dia+ kaíō καίω yanmak

Karanlık gecelerde denizlerde balık, kürek gibi şeylerin veya yüzen birinin hareketi sonucunda meydana gelen gümüş gibi parıltı:

Küreklerin karanlık sulardan yaptığı yakamozları dalgın bir sükût içinde seyrederek düşünüyordum (Reşat N. Güntekin). 

Mehmet Akif Ersoy:

Yakamozlar saçarak her tarafından fenerim / Çifte sandal, yüzüyorduk; o yüzer, ben yüzerim.

Boğaziçi sularında olduğu gibi yer yer yakamozlar peydah oldu (Refik H. Karay). 

Yetişkin kızlar da iç çamaşırları ile denize giriyorlar. Yakamozlar ateş böcekleri gibi yanıp sönüyor (Mâlik Aksel).

Koterize: Kızıl demirle yakmak, dağlamak.

fromFR cautère yarayı ateş veya kimyasal bir madde ile dağlama LAT cauterium  oldGR kautḗr καυτήρ yakan, dağlayan; kaíō καίω, καυσ- yakmak +tēr IE *kāw-yo- IE *keh₂w- (*kāw-) 

[ Hüseyin Rahmi Gürpınar, Tutuşmuş Gönüller, 1926]

İnsan kısmı bir hakkı tanımamak için lazım gelen kuvvete malik oldukça katiyen tanımaz. Onun tabiatındaki barbarlığı ‘koterize’ etmek için kuru medeniyet sözü değil, ilim lazım.

[1] sparkle (v.) c. 1200, "to shine as if giving off sparks," frequentative verb form of Middle English sparke . Meaning "emit sparks" is from late 15c.

spark (n.) Old English spearca "glowing or fiery particle thrown off," from Proto-Germanic *spark- (source also of Middle Low German sparke, Middle Dutch spranke, not found in other Germanic languages). Electrical sense dates from 1748. Old French esparque is from Germanic.

Slang sense of "a gallant, a showy beau, a roisterer" (c. 1600) is perhaps a figurative use, but also perhaps from cognate Old Norse sparkr "lively." Spark plug first recorded 1902 (sparking plug is from 1899); figurative sense of "one who initiates or is a driving force in some activity" is from 1941.